Một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao vai trò, chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND chuyên trách

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, và Luật sửa đổi, bổ sung năm 2019 đã quy định rõ hơn chức năng, thẩm quyền của Thường trực HĐND, các Ban HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND, theo đó vai trò, chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm của đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách ngày càng được nâng cao hơn.

                                                        Các đại biểu HĐND tỉnh biểu quyết thông qua các Dự thảo Nghị quyết tại Kỳ họp

Qua thực tiễn hoạt động nhận thấy, bản thân cán bộ dân cử hoạt động chuyên trách có điều kiện để nghiên cứu chuyên sâu, nắm kỹ các quy định của pháp luật, từ đó phát huy trách nhiệm, kỹ năng để hoàn thành tốt nhiệm vụ của người đại biểu dân cử. Đồng thời là cầu nối xử lý thông tin kịp thời giữa HĐND với cử tri, giữa HĐND với UBND, UBMTTQVN, các cơ quan Tư pháp và với các sở, ngành, địa phương trong tỉnh thông qua các hoạt động khảo sát, giám sát, tiếp xúc cử tri, tiếp công dân, từ đó ngày càng khẳng định vai trò, vị thế của HĐND là cơ quan quyền lực ở địa phương.

Nghị quyết 1206/2016/NQ-UBTVQH13 của UBTVQH đã nêu rõ: đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách là cán bộ, công chức của cơ quan nhà nước thuộc đối tượng áp dụng của Luật Cán bộ, công chức được trả lương, phụ cấp và các chế độ khác từ ngân sách nhà nước theo quy định của Ủy ban thường vụ Quốc hội và quy định khác của pháp luật. Đại biểu chuyên trách là những đại biểu được cử tri bầu cử ra, sau đó được HĐND bầu giữ các chức vụ của HĐND và hoạt động chuyên trách. Là người đại diện cử tri, chịu trách nhiệm trước cử tri địa phương và trước Hội đồng nhân dân, Thường trực HĐND về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Nhiệm kỳ 2021 - 2026, HĐND tỉnh Quảng Trị có 50 đại biểu; trong đó, cơ cấu 09 đại biểu hoạt động chuyên trách (chiếm 18% số lượng đại biểu HĐND tỉnh) gồm: 02 Phó Chủ tịch, 02 Trưởng Ban (Kinh tế Ngân sách và Pháp chế), 05 Phó Trưởng ban (02 Phó Ban VHXH, 01 Phó Ban Pháp chế, 01 Phó Ban Dân tộc và 01 Phó Ban Kinh tế Ngân sách). Các đại biểu HĐND tỉnh hoạt động chuyên trách được lựa chọn trong những người có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có năng lực, chuyên môn phù hợp và tâm huyết với hoạt động của cơ quan dân cử. Xác định vai trò quan trọng của đại biểu HĐND hoạt động chuyên nên ngay từ đầu nhiệm kỳ, Thường trực HĐND tỉnh Quảng Trị chủ động phối hợp với Bộ Nội vụ và Ban Công tác đại biểu của Quốc hội tổ chức các lớp tập huấn cho đại biểu HĐND tỉnh về các chuyên đề nhằm nâng cao kỹ năng hoạt động cho đại biểu như: kỹ năng tiếp xúc cử tri, kỹ năng giám sát, chất vấn, trách nhiệm của đại biểu đối với hoạt động tiếp công dân….Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND tỉnh Quảng Trị đã tổ chức 23 kỳ họp, ban hành hơn 300 Nghị quyết, tổ chức 38 phiên họp của Thường trực và nhiều hoạt động giám sát chuyên đề của Thường trực, các Ban HĐND. Với khối lượng công việc lớn, đòi hỏi cán bộ chuyên trách phải dành nhiều thời gian để ghiên cứu sâu hơn, toàn diện hơn và nắm bắt thông tin kịp thời mới đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Tại các kỳ họp HĐND, phiên họp Thường trực HĐND, vai trò của đại biểu hoạt động chuyên trách ngày càng được thể hiện rõ hơn, có chính kiến cụ thể, không e ngại, nể nang, né tránh trong việc tham gia thảo luận và quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân.
 

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Trần Huy và lãnh đạo chuyên trách các ban HĐND tỉnh tham gia Đoàn Giám sát của Thường trực HĐND tỉnh

Vai trò của đại biểu hoạt động chuyên trách còn được thể hiện rõ hơn thông qua hoạt động thẩm tra phục vụ các kỳ họp HĐND, phiên họp Thường trực HĐND. Báo cáo thẩm tra của các Ban HĐND được chuẩn bị kỹ lưỡng, tính phản biện cao, trong đó nêu ra được những vấn đề còn khác nhau làm cơ sở để các đại biểu HĐND tỉnh, các thành viên Thường trực HĐND tỉnh xem xét, quyết định. Bên cạnh đó, hoạt động giám sát của Thường trực, các Ban HĐND tỉnh ngày càng chuyên sâu theo từng lĩnh vực, rõ về đối tượng, có quy mô và số lượng phù hợp, tránh dàn trải, chồng chéo; sau giám sát, các kiến nghị của các Ban được gửi đến Thường trực HĐND tỉnh xem xét, chỉ đạo giải quyết, một số nội dung giám sát có tính chất quan trọng được Thường trực HĐND tỉnh báo cáo tại các kỳ họp của HĐND tỉnh xem xét, quyết định theo thẩm quyền.

Đối với hoạt động tiếp xúc cử trị, vai trò của đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách ngày càng được phát huy. Nữa nhiệm kỳ qua, qua theo dõi hầu hết đại biểu HĐND chuyên trách rất tâm huyết với công việc và tích cực tiếp xúc cử tri không chỉ riêng địa bàn ứng cử mà ở nhiều địa bàn khác nhau để lắng nghe, tổng hợp, theo dõi, giám sát kết quả giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri. Những ý kiến, kiến nghị cử tri được đại biểu tổng hợp gửi đến Thường trực HĐND để kiến nghị các ngành chức năng tập trung giải quyết và trả lời kết quả giải quyết kiến nghị của người dân và cử tri theo đúng quy định của pháp luật. Công tác tiếp công dân của đại biểu HĐND chuyên trách được duy trì thường xuyên theo Quy chế tiếp công dân của Thường trực HĐND tỉnh ban hành, trong đó yêu cầu bắt buộc Thường trực, lãnh đạo chuyên trách các Ban HĐND bố trí lịch tiếp công dân định kỳ vào ngày 21 hàng tháng. Thông qua hoạt động tiếp công dân, tiếp xúc cử tri, những vướng mắc của người dân được các đại biểu chuyên trách nắm rõ, qua đó đã kịp thời kiến nghị, yêu cầu các cơ quan liên quan giải quyết và có báo cáo kết quả giải quyết; khi thấy cần thiết thì đề xuất Thường trực HĐND, các Ban HĐND tổ chức giám sát, chất vấn đối với các ngành, cơ quan liên quan tại các kỳ họp, phiên họp.

Có thể khẳng định đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách có vai trò rất quan trọng, đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND. Tuy nhiên, hoạt động của đại biểu HĐND chuyên trách thời gian qua vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định đó là: Hiện nay, chưa có quy định hướng dẫn cụ thể chính sách đãi ngộ đối với đại biểu HĐND chuyên trách; công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ còn ít; năng lực, kinh nghiệm của một số đại biểu còn hạn chế; số lượng công chức, chuyên viên giúp việc cho các Ban của HĐND còn thiếu, nên chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được giao.
 

Đại biểu Nguyễn Đức Lý - Phó Trưởng ban Văn hóa - Xã hội, HĐND tỉnh chất vấn tại Kỳ họp HĐND tỉnh

Để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND chuyên trách, kiến nghị cấp có thẩm quyền trong thời gian tới cần quan tâm một số nội dung sau:
Thứ nhất: Để tiếp tục nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với các tổ chức trong hệ thống chính trị, đề nghị Trung ương cần có sự chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể để các địa phương khi làm nhân sự đại hội Đảng bộ các cấp cần có cơ cấu ít nhất 50% các Ban HĐND tỉnh được giới thiệu tham gia cấp ủy cùng cấp, góp phần nâng cao vai trò, vị trí của các Ban HĐND và đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, nhằm thực hiện tốt chức năng giám sát việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và chức năng quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương.

Thứ hai: Đầu nhiệm kỳ, Ban Công tác đại biểu của Quốc hội đã phối hợp với Bộ Nội vụ tổ chức tập huấn cho đại biểu HĐND các cấp, tuy nhiên hàng năm đề nghị cần tăng cường thêm các hội nghị tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ cho đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách; các hội nghị triển khai các văn bản QPPL của Quốc hội, UBTVQH, nhất là nội dung phân cấp thẩm quyền cho HĐND, Thường trực HĐND quyết định.

Thứ ba: Ủy Ban Thường vụ Quốc hội cần có quy định và hướng dẫn cụ thể về thẩm quyền của HĐND, Thường trực HĐND trong công tác thi đua, khen thưởng đối với tổ chức, cá nhân có thành tích đóng góp trong hoạt động của HĐND; quy định và hướng dẫn cụ thể chính sách đãi ngộ với đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách để thu hút cán bộ giỏi về công tác tại các Ban HĐND. Đồng thời có quy định cụ thể về việc đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách khi bị kỷ luật Đảng dẫn đến kỷ luật về mặt nhà nước nhưng chưa đến mức HĐND phải cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu chuyên trách hoặc bãi nhiệm đại biểu chuyên trách như hiện nay.

Thứ tư: Theo quy định của pháp luật, Ban HĐND tỉnh là cơ quan tương đương cấp sở nhưng số lượng công chức được phân công tham mưu, phục vụ các Ban HĐND tỉnh tùy thuộc vào số lượng biên chế của Văn phòng được giao trên tổng số biên chế, vì vậy để đảm bảo công việc tham mưu, giúp việc thường xuyên cho các Ban HĐND tỉnh, đề nghị cấp có thẩm quyền cần quy định tối thiểu số lượng công chức Văn phòng thường xuyên tham mưu, giúp việc cho mỗi Ban HĐND tỉnh trong số lượng biên chế công chức của Văn phòng được giao để giúp các Ban HĐND tỉnh thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao theo luật định.

                                                                                                          Tin, ảnh: TRÚC PHƯƠNG