Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Năm 2022, nguồn vốn phân bổ cho Chương trình mục là: 242.729 triệu đồng, trong đó nguồn ngân sách Trung ương là: 216.314 triệu đồng (vốn đầu tư phát triển 150.630 triệu đồng, vốn sự nghiệp 65.684 triệu đồng); Nguồn ngân sách địa phương (vốn đối ứng) là : 26.415 triệu đồng. Giá trị giải ngân vốn đầu tư phát triển 32.197 triệu đồng/150.630 triệu đồng đạt tỷ lệ 21,4% vốn kế hoạch Trung ương giao. Giá trị giải ngân vốn Sự nghiệp 19.347 triệu đồng/65.684 triệu đồng đạt tỷ lệ 29,45% vốn kế hoạch Trung ương giao. Năm 2023, nguồn ngân sách Trung ương phân bổ cho Chương trình mục là: 396.966 triệu đồng, trong đó: vốn đầu tư phát triển 192.739 triệu đồng, vốn sự nghiệp 204.227 triệu đồng.

Cho đến nay, tỷ lệ giải ngân của Chương trình khá thấp, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu trong cả giai đoạn của Chương trình. Nguyên nhân cơ bản do đây là chương trình lớn, có nội dung phức tạp và tương đối mới; việc phân bổ vốn từ Trung ương đến địa phương  muộn so với thời gian thực hiện Chương trình; có nhiều hướng dẫn từ Trung ương còn chưa cụ thể, có những nội dung chưa thống nhất giữa các bộ ngành trong giai đoạn ban đầu và phải điều chỉnh, bổ sung trong quá trình thực hiện. Ví dụ: Thông tư số 12/2022/TT-BNNPTNT ngày 20/9/2022 của Bộ Nông nghiệp và PTNT không thống nhất với hướng dẫn, quy định tại Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 09/09/2015 của Chính phủ và Thông tư số 15/2022/TT-BTC ngày 4/3/2022 của Bộ Tài chính; nhiều định mức liên quan đến các nội dung quan trọng trong Chương trình được ban hành muộn như: các định mức về nhà ở, nước sinh hoạt tập trung, đường giao thông... mới được ban hành trong Quyết định 04/2023/QĐ-TTg ngày 23/02/2023 của Thủ tướng Chính phủ.
 

Trong quá trình thực hiện Chương trình đã gặp phải những khó khăn do cơ chế, chính sách như: Một số dự án thành phần và tiểu dự án chưa có hướng dẫn thực hiện (Tiểu dự án 2- Dự án 10 về nội dung chuyển đổi số và hỗ trợ thiết lập các điểm hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số ứng dụng công nghệ thông tin tại UBND cấp xã để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh trật tự). Một số dự án, tiểu dự án có hướng dẫn nhưng chưa hoàn chỉnh, đồng bộ, nội dung chưa có định mức, nội dung chi cụ thể nên gây khó khăn trong việc triển khai thực hiện Chương trình (Tiểu dự án 1- Dự án 3: Phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân; Tiểu dự án 2 - Dự án 3 về hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, vùng trồng dược liệu quý, thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Tiểu dự án 2 - Dự án 5 về bồi dưỡng kiến thức dân tộc; đào tạo dự bị đại học, đại học và sau đại học đáp ứng nhu cầu nhân lực cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Tiểu dự án 4 - Dự án 5 về đào tạo nâng cao năng lực cho cộng đồng và cán bộ triển khai Chương trình ở các cấp; Dự án 8 về thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em; Tiểu dự án 1 - Dự án 9 về đầu tư tạo sinh kế, phát triển kinh tế nhóm dân tộc thiểu số rất ít người và dân tộc còn nhiều khó khăn).

Bên cạnh những khó khăn, vướng mắc từ cơ chế, chính sách, còn một số khó khăn nảy sinh trong quá trình thực hiện Chương trình xuất phát từ thực tế tình hình của các đơn vị, địa phương như: Quỹ đất của UBND các xã thực hiện Chương trình còn rất ít để thực hiện hỗ trợ đất ở, đất sản xuất. Chưa xác định cụ thể danh sách các xã, thôn bản sẽ ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn, để ưu tiên nguồn lực hỗ trợ thực hiện.
 

Để thực hiện tốt Chương trình trong thời gian tới, cần tập trung đẩy nhanh tiến độ triển khai Chương trình, giải ngân nguồn vốn kế hoạch đã được bố trí đảm bảo tỷ lệ và thời gian giải ngân. Khẩn trương lập kế hoạch chi tiết về tiến độ thực hiện và giải ngân cho từng công việc của từng tiểu dự án và dự án theo tiến độ hàng tuần, hàng tháng và nghiêm túc tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả theo đúng kế hoạch. Đẩy nhanh tiến độ thẩm định các dự án nhằm rút ngắn thời gian thực hiện, cải cách các thủ tục hành chính, tạo mọi điều kiện tốt nhất để các dự án được triển khai kịp thời. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền tạo sự đồng thuận, thống nhất của Nhân dân trong quá trình thực hiện và tăng cường công tác giám sát triển khai thực hiện Chương trình theo quy định. Kịp thời đề xuất với các bộ, ngành Trung ương tháo gỡ những khó khăn vướng mắc về cơ chế chính sách, sớm ban hành các quy định, định mức, hướng dẫn thực hiện chi tiết các Dự án, tiểu dự án còn thiếu để làm cơ sở cho việc triển khai thực hiện Chương trình./.

Mai Linh